Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Ορθοπεδικών Χειρουργών, το 15% των ατόμων που κάνουν σκι τραυματίζονται κάθε χρόνο και μεταφέρονται σε Δομές Υγείας ενώ στατιστικά έχει παρατηρηθεί ότι το 70% αυτών των τραυματισμών, γίνονται στο τέλος της ημέρας.
Η κούραση φαίνεται να είναι συχνά η αιτία, όταν οι άνθρωποι καταβάλλουν υπερπροσπάθεια για να ολοκληρώσουν το πρόγραμμα άθλησής τους. Μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια έχουν οι τραυματισμοί από το snowboard. Εάν προκύψει ένας τραυματισμός, με ή χωρίς πτώση, θα πρέπει ο χειμερινός αθλητής να σταματήσει τη δραστηριότητά του, ακόμα κι αν δεν νοιώθει οξύ πόνο, γιατί το σώμα του είναι ζεστό. Πρέπει να αναπαυθεί για τουλάχιστον μισή ημέρα και εάν ο πόνος εμμένει να αναζητήσει ιατρική συμβουλή.
Συχνές βλάβες
Οι πιο συχνές κακώσεις, είναι οι ρήξεις των μηνίσκων, των συνδέσμων του πρόσθιου χιαστού και του έσω πλάγιου στο γόνατο, οι κακώσεις της σπονδυλικής στήλης, τα κατάγματα λεκάνης, τα εξαρθρήματα και κατάγματα στην άρθρωση του ώμου, του αγκώνα και των δακτύλων, καθώς επίσης πολλές θλάσεις, ρήξεις μυών και τενόντων, που είναι λίγο μικρότερες βλάβες. Επίσης συχνά είναι τα εγκαύματα εκ τριβής.
Οι πιο σημαντικές βλάβες είναι οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις που έχουν και την χειρότερη πρόγνωση. Οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί στο snowboard είναι τραυματισμοί στον καρπό, ενώ οι πιο συνηθισμένοι τραυματισμοί στο σκι αφορούν στα κάτω άκρα και κυρίως τον πρόσθιο χιαστό σύνδεσμο. Οι τραυματισμοί στο κεφάλι αντιπροσωπεύουν το 28% περίπου των τραυματισμών στο σκι και το 33,5% των τραυματισμών στο snowboard.
Συνολικά, το 22% των τραυματισμών στο κεφάλι είναι αρκετά σοβαροί για να προκαλέσουν κλινικά συμπτώματα διάσεισης ενώ το 88% όλων των θανάτων που συμβαίνουν μετά από ατυχήματα σε σκιέρ και snowboarders οφείλονται σε κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. Σοβαρότερα είναι τα κατάγματα του ισχίου, συνηθισμένα ωστόσο στους ανθρώπους άνω των 60 ετών λόγω της οστεοπόρωσης. και απαιτούν εισαγωγή σε νοσοκομείο και χειρουργική επέμβαση.
Για όλους εκείνους που αγαπούν τα χειμερινά σπορ, η προετοιμασία τουλάχιστον ένα μήνα πριν, με ασκήσεις ενδυνάμωσης των κοιλιακών και των ραχιαίων μυών, αλλά και των τετρακεφάλων είναι απαραίτητη για την προστασία των κακώσεων στο βουνό.
Η χαμηλή θερμοκρασία προκαλεί σύσπαση των μυών και των αιμοφόρων αγγείων, μείωση της αντοχής και αύξηση των πιθανοτήτων εμφάνισης επώδυνης μυϊκής σύσπασης η οποία μεγαλώνει τον κίνδυνο τραυματισμών.
Ένα σημαντικό προληπτικό μέτρο είναι λοιπόν η προθέρμανση πριν από την αθλητική δραστηριότητα στο χιόνι, που πρέπει να ακολουθείται από ένα απλό πρόγραμμα διατάσεων ώστε οι μύες να μην είναι “κρύοι” όταν αρχίσει η κατάβαση με οιοδήποτε μέσο. Εάν δεν τηρηθούν αυτά τα προληπτικά μέτρα, η πιθανότητα συνδεσμικών ή μυϊκών θλάσεων είναι μεγάλη.
Η ταχύτητα με την οποία γλιστρά κανείς στο χιόνι ή η ένταση με την οποία σταματά την κάθοδό του σε μια πλαγιά κάνοντας σκι απαιτούν μεγάλη μυϊκή ισχύ και συνδεσμική σταθερότητα.
Κατάλληλος εξοπλισμός
Ο κατάλληλος εξοπλισμός σε κάθε άθλημα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο στην πρόληψη των τραυματισμών με προεξάρχουσα την ανάγκη χρήσης κράνους, όπως αποδείχτηκε από τα ανωτέρω. Σε μια ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για την αποτελεσματικότητα της χρήσης του κράνους στη μείωση των τραυματισμών στο κεφάλι σε αθλητές καταβάσεων χιονιού, αποδείχτηκε η συντριπτική ανωτερότητα της χρήσης κράνους στη μείωση του κίνδυνου και στη σοβαρότητα των τραυματισμών στο κρανίο σε αυτούς τους αθλητές. Στα παιδιά η χρήση του κράνους θα πρέπει να θεωρηθεί ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ. Ιδανικά, το κράνος θα πρέπει να εναρμονίζεται με τα Αμερικανικά (SnellRS98 ή ASTMF2040) ή Ευρωπαϊκά (EN 1077) πρότυπα.
Οι σύγχρονες μπότες του σκι έχουν σχεδιαστεί για να παρέχουν εξαιρετικό έλεγχο και υποστήριξη, περιορίζοντας έτσι το εύρος της κίνησης της ποδοκνημικής. Οι δέστρες του σκι πλέον προσαρμόζονται ανάλογα με το βάρος, το ύψος, την ηλικία και την ταχύτητα και καλιμπράρονται στην έναρξη κάθε εποχικής περιόδου.
Οι σφιχτές δέστρες (που αποτυγχάνουν να απελευθερωθούν σε μία συνήθη πτώση) οδηγούν σε ρήξη Πρόσθιου Χιαστού Συνδέσμου σε ποσοστό υπερτριπλάσιο των “χαλαρότερων” δεστρών. Οι πτώσεις με χαμηλή ταχύτητα και οι πτώσεις προς τα πίσω έχουν ως αποτέλεσμα την υψηλότερη συχνότητα αποτυχημένης απελευθέρωσης των δεστρών.
Οι δέστρες για snowboard, σε αντίθεση με αυτές του σκι αναψυχής, δεν είναι αποδεσμεύσιμες, ενώ υπάρχουν κυρίως δύο διαφορετικά είδη μπότας για snowboard: μαλακές και σκληρές. Κάθε είδος μπότας ασκεί διαφορετικές δυνάμεις στο πόδι και στο κάτω άκρο και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι στο snowboard, το 50% των τραυματισμών στα κάτω άκρα σχετίζεται με τον τύπο της χρησιμοποιούμενης μπότας.
Οι σκληρές μπότες θέτουν τους snowboarders σε κίνδυνο κατάγματος της κνήμης και της περόνης στην κορυφή της μπότας (γνωστή ως κάταγμα boot top), καθώς και σε διπλάσιο κίνδυνο τραυματισμού στο γόνατο σε σύγκριση με τις μαλακές μπότες. Ωστόσο, οι μαλακές μπότες θέτουν τους αθλητές του snowboard σε διπλάσιο κίνδυνο τραυματισμού στον αστράγαλο σε σύγκριση με τις σκληρές μπότες.
Οι κανόνες που πρέπει οπωσδήποτε να τηρούνται στην μετακίνησή μας εκτός πιστών χιονοδρομικού
- Η έξοδός μας πρέπει να είναι κατά τις μεσημεριανές ώρες και όχι τις πρωινές ή όταν δύει ο ήλιος, προς αποφυγήν του παγετού (εάν αυτό είναι δυνατό)
- Φοράμε πάντοτε διπλές κάλτσες, σκούφο, γάντια, στεγνά και ισοθερμικά ρούχα (εάν έχουμε τέτοια)
- Φοράμε πάντοτε κατάλληλα μποτάκια και ποτέ παπούτσια αθλητικά ή με δερμάτινες σόλες διότι στον πάγο γλιστράνε υπέρμετρα.
- Η βάδιση γίνεται με ελαφρώς ανοικτά τα πόδια για να διευρύνουμε τη βάση στήριξής μας.
- Δεν περπατάμε γρήγορα αλλά με το μισό του μέγιστου διασκελισμού μας
- Ποτέ δεν περπατάμε με τα χέρια στις τσέπες διότι εάν γλιστρήσουμε δεν θα μπορέσουμε να διορθώσουμε άμεσα και αποτελεσματικά και να ξαναφέρουμε το κέντρο βάρους μας στη βάση στήριξής μας.
- Ποτέ δεν τρέχουμε στο χιόνι ή στον πάγο
- Δεν βαδίζουμε πάνω στον πάγο ή κοντά στα διερχόμενα αυτοκίνητα διότι υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού. Πατάμε πάντοτε μαλακό χιόνι όπου αυτό είναι δυνατό.
- Αποφεύγουμε απότομες ανηφόρες ή κατηφόρες και σκάλες, όπου αυτό είναι δυνατό. Όταν ο άνθρωπος πέφτει από την όρθια θέση προς τα εμπρός η πρώτη ανακλαστική κίνησή του είναι να προτάξει τα χέρια του για να προστατευτεί. Έτσι, πρώτα πέφτει με τα χέρια και τα γόνατα, προκαλώντας σε αυτά από απλούς μώλωπες έως κατάγματα.
Το σπασμένο οστό πονά πολύ, έχει έκδηλη παραμόρφωση και καμιά φορά υπάρχει και η αίσθηση στον ασθενή ότι υπάρχει παράδοξη κινητικότητα στο μέλος.
Εάν η πτώση είναι αναπόφευκτη, τότε προσπαθούμε να πέσουμε στο πλάι και να γίνουμε ‘βαρελάκι” ώστε να μετριάσουμε και να ελέγξουμε καλύτερα την ορμή που αποκτούμε πέφτοντας. Ο συγκεκριμένος τύπος πτώσεως απαντάται στους αναβάτες μοτοσυκλέτας και δεν μένει παρά να παρακολουθήσετε φιλμάκια με τέτοιες πτώσεις.
Παρά τις συμβουλές μας, ατυχήματα μπορεί να συμβούν κάθε στιγμή και για αυτό θα πρέπει να θυμάστε ότι ο μόνος που δεν παθαίνει ατυχήματα στο βουνό και στο χιόνι είναι αυτός που δεν βγήκε ποτέ από το σπίτι του.
Ο Ιατρός
Dr. med. Ηρακλής Ι. Πατσόπουλος
