Τι είναι ο χόνδρος και σε τι χρησιμεύει;
Ο χόνδρος είναι η λεία απόληξη του οστού μέσα στην κάθε άρθρωση. Εάν φανταστούμε το οστό σαν μία τσιμεντένια οροφή, τότε ο χόνδρος είναι ο σοβάς του οστού μέσα στην άρθρωση. Άρθρωση είναι το σημείο διασύνδεσης δύο ή περισσότερων οστών.
Τi είναι η χόνδρινη βλάβη ή βλάβη του χόνδρου;
Η βλάβη του αρθρικού χόνδρου είναι γνωστή ως χόνδρινη βλάβη ενώ σε περίπτωση που συμμετέχει τμήμα του υποκείμενου οστού χαρακτηρίζεται ως οστεοχόνδρινη βλάβη. Οι χόνδρινες βλάβες μπορεί να οφείλονται:
- Σε αιφνίδιο τραυματισμό, όπως για παράδειγμα σε περίπτωση πτώσης ή κατά την διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων
- Σε οστεοαρθρίτιδα, όπου υπάρχει χρόνια επιβάρυνση του αρθρικού χόνδρου και προοδευτική καταστροφή του
- Σε διαχωριστική οστεοχονδρίτιδα, όπου ένα μικρό κομμάτι χόνδρου με το υποκείμενο οστικό τεμάχιο αποκολλάται σε άτομα παιδικής και εφηβικής ηλικίας
- Σε φλεγμονή
Ο αρθρικός χόνδρος δεν έχει αγγείωση οπότε οποιαδήποτε βλάβη του είναι δύσκολο να επισκευαστεί από μόνη της. Εντούτοις στο κενό του αρθρικού χόνδρου, όπου δημιουργείται, ο οργανισμός παρασκευάζει ένα ουλώδη ιστό πολύ μικρότερης ισχύος και ανθεκτικότητας στην προσπάθεια να αναπλάσει την περιοχή της βλάβης. Η συχνότερη εντόπιση των χόνδρινων βλαβών είναι στο γόνατο.
Ποια είναι τα συμπτώματα με τα οποία προσέρχεται ο ασθενής στον ιατρό;
Ο ασθενής εμφανίζει οίδημα, πόνο στην άρθρωση, δυσκαμψία και μειούμενο εύρος κίνησης. Σε περιπτώσεις που τμήματα του χόνδρου είναι ελεύθερα στην άρθρωση είναι δυνατό να παρεμποδίσουν την κίνηση, δημιουργώντας αίσθημα μπλοκαρίσματος στον ασθενή. Σε χρόνιες βλάβες η συνοδός μυϊκή ατροφία μπορεί να δημιουργήσει αίσθημα αστάθειας και χωλότητα.
Με ποιο τρόπο γίνεται η διάγνωση αυτών των βλαβών;
Η διάγνωση των χόνδρινων βλαβών δεν είναι δυνατό να επιβεβαιωθεί εύκολα με την κλινική εξέταση καθώς τα σημεία είναι ανάλογα με άλλες κλινικές οντότητες όπως το διάστρεμμα της άρθρωσης ή οι συνδεσμικές βλάβες. Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν οι απλές ακτινογραφίες (σε περιπτώσεις προχωρημένης αρθρίτιδας ή διαχωριστικής οστεοχονδρίτιδας), η μαγνητική τομογραφία και η αρθροσκόπηση. Η αρθροσκόπηση δίνει πάντα την πραγματική εικόνα της έκτασης της βλάβης.
Η συντηρητική θεραπεία έχει θέση στις χόνδρινες βλάβες;
Η συντηρητική θεραπεία ενδείκνυται στα πρώτα στάδια και στις εστιακές (μικρού μεγέθους) βλάβες και περιλαμβάνει την αποφόρτιση του πάσχοντος μέλους με χρήση βακτηριών (πατερίτσες), την παγοθεραπεία, τα απλά αναλγητικά και τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, την αποφυγή δραστηριοτήτων που επιτείνουν τα συμπτώματα, τις φυσικοθεραπείες και την προηγμένη ενεσοθεραπεία με βελτιωμένες εκδόσεις PRP όπως το “Irakine” ή την ενεσοθεραπεία με ενεργοποιητές από το μυελό των οστών (“βλαστοκύτταρα”).
Ποια είναι η χειρουργική αντιμετώπιση των χόνδρινων βλαβών;
Σε προχωρημένα στάδια της χόνδρινης βλάβης η συντηρητική θεραπεία προσφέρει βραχυχρόνια ανακούφιση και η χειρουργική αντιμετώπιση είναι απαραίτητη. Η αρθροσκόπηση είναι η μέθοδος εκλογής. Μέσα από μικρές οπές μεγέθους μέχρι ένα εκατοστό έχουμε την δυνατότητα υπό άμεση όραση να παρέμβουμε στην περιοχή της βλάβης. Διάφορες μέθοδοι χρησιμοποιούνται όπως η επανακαθήλωση με καρφίδες του “αιωρούμενου” μα μη αποκολλημένου χόνδρου, η ενεργοποίηση του μυελού των οστών με την τεχνική των μικρο- ή νανο-καταγμάτων (micro- ή nano-fractures), η αυτόλογη μεταμόσχευση οστεοχόνδρινων κυλίνδρων (mosaicplasty), η ετερόλογη μεταμόσχευση μεγάλων οστεοχόνδρινων τεμαχίων (από τράπεζες πτωματικών δοτών όπως τα mega-OATS), η αυτόλογη μεταμόσχευση χονδροκυττάρων και η χρήση συνθετικών ικριωμάτων με τη μορφή χωροδικτυώματος (MajoRegen, MERG, Agili-C) ή με τη μορφή ζελατινώδους “σκαλωσιάς” όπως το BST-Cargel.
Ποια είναι η δική σας εμπειρία πάνω στην αντιμετώπιση των χόνδρινων βλαβών;
Στην Κλινική Αθλητικών Κακώσεων του Mediterraneo Hospital & στο ArthroAthens υπάρχει τόσο μεγάλη εξειδίκευση στα θέματα αντιμετώπισης των χόνδρινων βλαβών, που τα βήματα πρωτοπορίας διαδέχονται το ένα το άλλο. Έτσι, μέσα στο 2014 για πρώτη φορά στον κόσμο τοποθετήθηκε από εμάς MajoRegen πλήρως αρθροσκοπικά, και επίσης το 2014 τοποθετήθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας BST-Cargel σε χόνδρινο έλλειμμα αστραγάλου. Το Agili-C έχει τοποθετηθεί πρώτη φορά στην Ελλάδα από την ίδια ομάδα, ενώ σήμερα τοποθετούνται περισσότερα από 30 ικριώματα (μεμβράνες) χόνδρου ετησίως.
Τι ακριβώς είναι τα ικριώματα (μεμβράνες) προσέλκυσης-ανάπτυξης χονδροκυττάρων και πώς τοποθετούνται;
Τα ικριώματα (μεμβράνες) προσέλκυσης-ανάπτυξης χονδροκυττάρων είναι ειδικές μεμβράνες οι οποίες έχουν το ίδιο χοροδικτύωμα (διαμόρφωση) των ινών κολλαγόνου που έχει ο ανθρώπινος χόνδρος. Μέσα σε αυτό το σκελετό από ίνες κολλαγόνου, προσελκύονται άωρες μορφές του οστικού μυελού (αυτό που ο λαός αποκαλεί βλαστοκύτταρα) τα οποία μετατρέπονται σταδιακά σε χόνδρο. Έτσι πολύ μεγάλα ελλείμματα σε διάφορα σημεία μίας άρθρωσης μπορούν να καλυφθούν με αυτές τις μεμβράνες.
Η όλη επέμβαση γίνεται αρθροσκοπικά μέσω δύο και μόνο οπών, ενώ ο ασθενής απολαμβάνει γενική αναισθησία για περίπου εβδομήντα λεπτά της ώρας. Αφού καθαριστούν και μετρηθούν αυτές οι βλάβες, ειδικά “πατρόν” φτιάχνονται που ανταποκρίνονται στο ακριβές μέγεθος της κάθε μίας βλάβης. Με οδηγό αυτά τα “πατρόν” θα κοπούν τα μεγέθη των μεμβρανών, που θα τοποθετηθούν υπό ξηρά αρθροσκόπηση στο απογυμνωμένο οστό που έχει διεγερθεί για να παράξει άωρα μυελοκύτταρα.
Γιατί αυτή η τεχνική αφού υπόσχεται ουσιαστικά μια “καινούρια” άρθρωση δεν είναι ευρέως διαδεδομένη στην ορθοπαιδική κοινότητα;
Οι τεχνικές δυσκολίες στην ολοκλήρωσή της απαιτούν χειρουργό με ικανότητα στην αρθροσκόπηση πολύ πάνω από τον μέσο όρο. Εμείς στο τμήμα Αθλητικών κακώσεων του Mediterraneo Hospital & στο ArthroAthens έχουμε εξελίξει τόσο πολύ αυτήν τη διαδικασία και έχουμε εκμηδενίσει την πιθανότητα φλεγμονής (λόγω της μη χρήσης αερίου μέσου κατά την ξηρά αρθροσκόπηση). Ο χρόνος αυτής της επέμβασης στα χέρια μας είναι ο μισός από άλλα κέντρα του εξωτερικού. Κατορθώσαμε επίσης να μειώσουμε το κόστος αυτής της διαδικασίας πάρα πολύ, διότι πλέον την έχουμε καταστήσει μία απλή αρθροσκόπηση με μοναδική επιβάρυνση για τον ασθενή την αγορά του ικριώματος και μόνο. Σε σύγκριση με τη μεταμόσχευση χονδροκυττάρων η όλη διαδικασία κοστίζει περίπου το 1/12 αυτής και σημειώνω ότι γίνεται μέσω δύο και μόνο οπών, όταν η μεταμόσχευση γίνεται με ανοικτή τομή. Το μέγεθος του χόνδρινου ελλείμματος και ο αριθμός αυτών, δεν αποτελούν πλέον κανένα εμπόδιο στο να προχωρήσουμε στην διαδικασία αποκατάστασης των βλαβών.
Μετά την επέμβαση ποιο πρόγραμμα ακολουθεί ο ασθενής;
Ο ασθενής εξέρχεται την ίδια ημέρα και δεν διανυκτερεύει στο Mediterraneo, όπως άλλωστε σε όλες τις αρθροσκοπικές μας επεμβάσεις. Βιώνει μηδενικό πόνο και η άρθρωση προστατεύεται για 21 ημέρες με πατερίτσες. Από την πρώτη εβδομάδα ξεκινά παθητική κίνηση της άρθρωσης με σκοπό να διατηρηθεί το φυσιολογικό εύρος κίνησης. Με την πρόοδο της επούλωσης η φυσικοθεραπεία επικεντρώνεται στην μυϊκή ενδυνάμωση και η επιστροφή σε αθλητικές δραστηριότητες τοποθετείται μετά από περίπου επτά έως εννέα μήνες. Η καθημερινότητα και η δουλειά γραφείου μπορούν να γίνουν από τον ασθενή από τον πρώτο ενάμιση μήνα και μετά. Η οδήγηση επιτρέπεται από τον πρώτο μήνα. Το αποτέλεσμα είναι μόνιμο και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το 85% των ασθενών που χειρουργήθηκαν επέστρεψαν στο προηγούμενο επίπεδο αθλητικής δραστηριότητας.
Έχοντας, όλα αυτά τα έτη, περάσει από όλα τα στάδια της εξέλιξης της επιστήμης των ελλειμμάτων του χόνδρου, μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι έχουμε μια πραγματικά εξατομικευμένη λύση στο κάθε πρόβλημα η οποία παρέχεται σε μία και μόνο επέμβαση η οποία είναι αρθροσκοπική με το μικρότερο συντελεστή παρεμβατικότητας στην άρθρωση.
